Van goede zeden

“De begeerte, opgewekt in de mannelijke klieren, is honderd keer moeilijker te beheersen dan de begeerte, opgewekt in die van de vrouw.”

“De vrouw wil ‘aantrekken’, niet ‘aangetrokken worden’. Ze representeert de negatieve, de ‘passieve’ pool, terwijl de man de positieve of ‘actieve’ pool belichaamt.”

“Zo moet zich een echtgenote gedragen; als de man begint, mag ze niet weigeren, noch vervelend doen; maar nooit mag zij zelf beginnen.”

Drie uitspraken die hetzelfde idee over seks uitdrukken: de vrouw is passief, de man is actief. Maar in hun natuurlijke habitat betekenen ze allemaal iets anders. Het eerste citaat is een van de levenswijsheden uit Marlene Dietrichs moralia Dietrich’s ABC (1963) – waar ze zelf op geen enkele manier naar leefde. Het tweede citaat komt uit Das Intimste der Liebe und Erotik (1951) van Dr. Rolf Rother: een goedbedoelde, openhartige verhandeling over ‘normale’ en ‘perverse’ seks tussen echtelieden. Ook het laatste citaat is advies aan pasgehuwden (Coniugalia Praecepta), van de Griekse schrijver Plutarchus (46-120 n. Chr.). De Griekse vrouw in de oudheid moest zich onderwerpen; de Duitse man in de jaren vijftig moest zijn vrouw voorzichtig benaderen om haar niet te ‘bederven’; in de jaren zestig was men preuts in woord maar niet in daad. En tegenwoordig zijn we allemaal ‘vrij’. Toch?

René van Royen en Sunnyva van der Vegt namen Plutarchus’ seksvoorschrift op in hun boek Grieken komen van Venus, Romeinen van Mars, over cultuurverschillen tussen Grieken en Romeinen. Modieuze ‘wij en de oudheid’-boeken benadrukken de verschillen óf overeenkomsten tussen vroeger en nu. Maar in Grieken komen… doet het verleden zowel bekend als wezensvreemd aan. De preutse Romeinen praatten niet over seks, maar Romeinse vrouwen hadden grote vrijheid. In Griekenland genoten alleen mannen van de losse seksuele zeden. De auteurs volgen de socioloog Norbert Elias: om te weten hoe een cultuur in elkaar zit, moet je haar zeden heel zorgvuldig observeren. Grieken komen… waarschuwt dus tegen overhaaste conclusies. Waarvan akte in onze ‘zedenloze’ tijd.

 

nrc.next, 17 september 2008

beeld: stills uit Je ne suis pas un homme facile (2018), een omgekeerde-wereld film van regisseur Eléonore Pourriat (te zien op Netflix)